LÖSEV Dünya Gıda Güvenliği Günü Anket Sonuçları

Her yıl BM Gıda ve Tarım Örgütü ve Dünya Sağlık

Örgütü öncülüğünde kutlanan 7 Haziran Dünya Gıda

Güvenliği Günü kapsamında gıda kaynaklı biyolojik,

kimyasal ve fiziksel tehlikelere dikkat çekilmektedir. Bu

çerçevede gıda kaynaklı risklerin tespit edilmesi,

önlenmesi ve yönetilmesine olan ihtiyaç, gıda

güvencesinin temini, ekonomik refah, tarım, pazara

erişim, turizm ile sürdürülebilir kalkınma konularının

tartışılması hedeflenir ve bu hususta dünya kamuoyu

bilinçlendirme kampanyası yürütülür.

Dünya Sağlık Örgütü'nün, gıda kaynaklı hastalıkların

tahmini global yıkımı ile ilgili yayınladığı rapora göre,

dünyada her yıl ortalama 600 milyon kişide kimyasallar,

bakteri, virüs, parazit ve toksin gibi maddelerle bulaşan

gıdaların tüketilmesi sonucunda gıda zehirlenmesi vakası yaşanmakta olup; yeryüzündeki her 10 kişiden

birisinin tehlikeyle bulaşık gıda tüketmek zorunda kalması dolayısıyla tıbbi tedaviye ihtiyaç duyar hale

geldiği görülmektedir. Maalesef, toplumun gıda güvenliğine duyulan ihtiyacın önemini tam anlamıyla fark

edebilmesi, ancak gıda zehirlenmesinin ortaya çıkmasından sonra gerçekleşebilmektedir. Hâlbuki güvenli

olmayan gıdalar, çok sayıda hastalığa neden olan bakteri, virüs, parazit ya da kimyasal ve fiziksel tehlikeler

dolayısıyla mide bağırsak enfeksiyonlarından başlayıp, kansere kadar varan 200’den fazla hastalığa yol

açabilmektedir. Bu nedenle, sonuçların ortaya çıkmasını beklemektense, sonuçları engellemeye yönelik

küresel bir gıda sağlığı stratejisinin belirlenmesi gerekmektedir.

LÖSEV, Lösemili Çocuklar Vakfı olarak, her bireyin güvenli, besleyici ve yeterli besin maddelerine

erişiminin temel insani bir hak olarak görülmesi gerektiği ilkesini benimseyerek ve “Gıda Güvenliği Herkesin

Sorumluluğudur” mottosuyla hareket ederek, 7 Haziran Dünya Gıda Güvenliği Günü farkındalık

kampanyasına bizler de katıldık ve bu konuya dikkat çekmek için bir anket çalışması gerçekleştirdik.

Bu anket çalışmasında tüketicilerin gıda güvenliği konusundaki farkındalık düzeylerinin ölçülmesi

planlanmıştır. Bu çerçevede gıda güvenliği hususunda belli başlı konular hedef alınarak sorular hazırlanmış

ve online anket şeklinde paylaşılmıştır. 416 katılımcıyla gerçekleşen anket çalışmamızdaki yaş grubu 16-

68 yaş aralığı olup; bunların %22’sini 16-21 yaş, %50’sini 22-31 yaş, %14’ünü 32-41 yaş, %8’ini 42-51 yaş

ve %6’sını 52-68 yaş aralığındaki katılımcılardan oluşmuştur. Anketimizi yanıtlayanların %60’ı üniversite

mezunu, %9’u lisansüstü öğretimini tamamlamış, %28’i lise mezunu ve %3’ü de ilk ve orta öğretim

seviyesindeki kişilerdir.

Gıda mühendislerimiz ve uzmanlarımızla birlikte oluşturduğumuz 20 soruluk anketimiz genel olarak, gıda

güvenliğinin önemi, kullanılan gıda ürünlerinin içeriği, katkı maddeleri, GDO’lu ürünler, sera ürünleri,

organik ürünler, gıda saklama koşulları ve gıdaların son tüketim tarihlerine ilişkin hedef kitlenin bilinç

düzeyini ölçemeye yönelik hazırlanmıştır.

Anket çalışmamızın sonunda

aldığımız yanıtların sonuçlarını

değerlendirdiğimizde anketimize

katılanların %96,6’lık bir

bölümünün gıda güvenliğinin

üreticiden tüketiciye kadar

herkesin ortak sorumluluğunda

olduğu görüşüne katıldıkları

görülmüştür.

Mevsimine göre uygun gıdaları

tüketmeye özen gösterdiklerini

söyleyenlerin oranı % 89,7 iken,

hayır diyenlerin oranı % 3,6 ve

kararsız olanların oranı ise %6,7

olmuştur.

Sera ürünlerinin sağlığa zararlı

olduğunu düşünenlerin oranı %26,4

iken, kararsızların oranı % 45,4,

zararlığı olduğunu düşünmeyenlerin

sayısı ise % 28,1 şeklinde olmuştur.

Katkı maddesine ilişkin

sorumuzda ise; katılımcıların

% 63,9’u katkı maddesi

kullanılmamış ürünleri tercih

ettiklerini söylerken, %26,9’u

kararsız kalmış ve % 9,1’i ise

bunun bir tercih sebebi

olmadığını beyan etmiştir.

Ürün içeriğinde trans yağ olup

olmadığına dikkat edilip

edilmediğine dair sorumuzda,

katılımcıların % 61,3’ü evet

yanıtını verirken, % 21,4’lük

bir kısmı hayır cevabını vermiş

ve % 17,3’lük bir kesim de

kararsız kalmıştır.

Ürünlerde ambalaj üzerindeki

bilgi ve uyarıları okuduklarını

söyleyenlerin oranı % 82,5

iken, kararsız kalanlar % 10,3

ve okumadığını söyleyenler ise

% 7,2 oranında olmuştur.

Ambalajlı gıda satın alırken

ambalajın zarar görüp

görmediğini kontrol edenlerin

oranının ise %95,4 olarak

oldukça yüksek olduğu

gözlemlenmiştir. Hayır diyenler

% 1,4, kararsız olanlar ise % 3,1

oranında olmuştur.

Gıdaların muhafazasına

ilişkin sorularımızdan

birinde ise katılımcılarımızın

% 86,1’lik bir kısmının cam

şişe ve kapları plastik

olanlara tercih ettikleri,

%10,3’lik bir kısmının

kararsız kaldığı ve %3,6’lık

bir kısmı için ise bu konunun

bir tercih sebebi olmadığı

görülmüştür.

Tavsiye edilen tüketim tarihi ve

son tüketim tarihi arasındaki

farkın bilinip bilinmediği

hususundaki sorumuza ise

katılımcıların % 78,1’i evet

derken, %16,1’i hayır cevabını

vermiş ve % 5,8’i ise kararsız

kalmıştır.

Bizim en önemsediğimiz

konuların başında gelen

besinlerdeki kimyasal

kalıntıların oluşturacağı

riskler hususundaki

farkındalık sorumuza ise

katılımcıların % 69,2’si bu

riskleri bilip dikkate

aldığını söylerken, % 12’si

bilmediğini ve % 18,8’i de

kararsız olduğu yanıtını

vermiştir.

GDO’lu ürünlerin sağlık

üzerindeki etkilerinin

kendilerini endişelendirip

endişelendirmediği

hususunda ise % 89,7 evet

cevabını verirken, % 7,2

hayır demiş ve % 3,1

kararsız olduğunu

söylemiştir.

“Bir ürünün organik olup

olmadığını anlayabilirim”

şeklindeki sorumuzda ise

% 27,6 oranındaki düşük

bir kesim evet yanıtını

verirken,% 34,6’lik bir

kesim hayır, % 37,7’lik bir

kesim de kararsızım

yanıtını vermiştir.

Hayvan klonlama ve

nanoteknoloji gibi

yöntemlerin olası riskleri

hususunda

endişelendiklerini

söyleyenler % 73,6 iken, bu

konunun kendilerini

endişelendirmediğini

söyleyenler % 8,9 ve

kararsız olanlar ise % 17,5

oranında olmuştur.

Yediği etin menşeini bilmek

isteyenlerin oranları % 83,9 iken,

konuyu önemsemeyenler % 4,3 ve

kararsız olanlar ise % 11,8

oranında olmuştur.

Taze balık, et, süt gibi ürünlerin

üzerindeki son tüketim

tarihlerine dikkat eden ve bu

ürünlerin üzerindeki tarihler

geçmiş ise onları kullanmam

diyenlerin oranı ise bir hayli

yüksek çıkmıştır. % 97,6 olan bu

oran, bu husustaki farkındalık

düzeyinin yüksek olduğunu

göstermesi açısından

sevindiricidir.

Gıdaların saklanma koşullarına

ilişkin yanıtlar da olumlu

değerlendirilebilir. Oda

sıcaklığında tutulan

yiyeceklerdeki bakterilerin

hızla çoğalıp gıda

zehirlenmesine neden

olabileceğini bilirim diyenlerin

oranı % 90,4 iken, hayır

diyenler % 6,2, kararsız

olanlar ise % 3,4 olmuştur.

Dondurulmuş gıdaları

çözdürdükten sonra tekrar

dondurmam diyenlerin

oranı % 88,9 iken, kararsız

olanlar % 5, tekrar

dondurabileceğini

söyleyenler ise % 6

oranında olmuştur.

Pişirilen yemeği oda

sıcaklığında soğuttuktan

sonra buzdolabına

kaldırılması gerektiğini

bilenlerin oranı % 89,4

iken, bilmeyenler % 7,9,

kararsız olanlar ise % 2,6

oranında olmuştur.

Çiğ veya pişirilmiş gıdaları ayrı

ekipmanlarla hazırlamaya ve

ayrı olarak saklamaya özen

gösterdiğini söyleyenler % 84,9

iken, özen göstermediğini

söyleyenler % 7,7 ve

kararsızlar ise % 7,5 oranında

olmuştur.

Son olarak, “yüksek fiyat, yüksek

kalite demektir” şeklindeki

sorumuza % 62’lik bir kesim

hayır derken, % 10,8’lik bir

kesim evet demiş ve % 27,2’lik

bir kesim de kararsız kalmıştır.

SONUÇ

Genel olarak anketimize verilen yanıtlar değerlendirildiğinde; katılımcıların kayda değer bir çoğunluğunun

gıda güvenliğinin üreticiden tüketiciye kadar herkesin ortak sorumluluğunda olduğu görüşüne katıldıkları

görülmüştür. Gıdaların saklanma koşullarına dair verilen yanıtlar da bu husustaki farkındalığın yüksek

olduğunu ortaya koymuştur. Son tüketim tarihine dikkat edilmesi ve ambalajlara dikkat edilmesi

hususlarındaki yanıtlar da sevindirici düzeydedir.

Hayvan klonlama ve nanteknoloji gibi yöntemlerin olası riskleri, sera ürünleri, GDO’lu ürünlerin sağlık

üzerindeki etkileri hususunda ise büyük çoğunluğun endişeli olduğu anlaşılmaktadır.

Besinlerdeki kimyasal kalıntıların oluşturacağı riskler hususundaki farkındalık düzeyinin ise; her ne kadar

katılımcıların yarısından fazlası bu konuyu dikkate aldıklarını söyleseler de beklenen ve olması gereken

seviyede olmadığı görülmüştür. Benzer bir durum katkı maddesi kullanımına ilişkin sorumuzda karşımıza

çıkmaktadır. Katkı maddesi kullanılmamış ürünleri tercih ettiklerini söyleyenlerin oranı % 63,9 olsa da bu

husustaki farkındalık seviyesi de beklenen düzeyde olmamaktadır.

Diğer taraftan ürünlerin organik olup olmadığına dair bilinç seviyesinin de düşük olduğu gözlemlenmiştir. Bu

hususta % 27,6 oranındaki düşük bir kesim evet yanıtını verirken,% 34,6’lik bir kesim hayır, % 37,7’lik bir

kesim de kararsızım yanıtını vermiştir.

Gıda güvenliği bilinç düzeyi araştırması kapsamında yapılan bu çalışmadan, GDÖ’lü ürünler ve sağlık üzerindeki

etkileri, besinlerdeki kimyasal kalıntıların oluşturacağı riskler ve hastalıklar ile gıdalardaki katkı maddeleri ve

organik ürünlere ilişkin olarak toplumun, özellikle de okullardaki öğretmen ve eğitimcilerin yeterli oranda bilgi

sahibi olmadıkları, daha fazla araştırma ve toplantılar yapılarak somut sonuçlar ortaya koymak gerektiği,

kamuoyunun ise iyi ve doğal tarım, organik üretim, katkısız besinler hakkında daha etkili bir şekilde

bilinçlendirilmesi gerektiği sonucu ortaya çıkmıştır.